• uzyskanie i utrzymanie prawidłowego , harmonijnego rozwoju fizycznego : wzrostu i masy ciała oraz jej składu (wartosci centylowe), a także przebieg okresu dojrzewania , odpowiedzniego do wieku i płci, przy jednoczesnym zapewnieniu komfortu życia dziecka i jego rodziny.
• prewencja ostrych i przewlekłych powikłań cukrzycy
• wartości docelowe parametrów dla redukcji ryzyka powikłań naczyniowych :
  – Hb1<6,5%, przy stabilnej glikemii i zminimalizowaniu epizodów hipoglikemii
  – stęzenie cholesterolu LDL<100mg/dl(<2,6 mmol/I), HDL>40 mg/dl(1,1 mmol/l), TG<100 mg/dl (1,1 mmol/l)
  – wartości ciśnienia tętniczego <90.centyla odpowiednio do wieku i płci oraz wzrostu (od 16. r.ż.<130/85 mm Hg)
  – BMI<85. Centyla dla wieku i płci
  – aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności >1 godziny dziennie
  – spoczynkowa aktywność dzienna < 2 godziny dziennie

Zalecenia PTD 2019 dotyczące opieki diabetologicznej dla dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę :
– edukacja terapeutyczna chorego i jego opiekunów : przy rozpoznaniu i w trakcie trwania choroby , zależnie od oceny lekarza lub pielęgniarki edukacyjnej
– edukacja zasad żywieniowych chorego i jego opiekunów chorego : przy rozpoznaniu i w trakcie trawnia choroby, zależnie od oceny lekarza lub pielęgniarki edukacyjnej
– opieka psychologiczna chorego i jego opiekunów : przy zrozpoznaniu i w trakcie trawnia choroby , zaleznie od oceny lekarza lub pielęgniarki edukacyjnej
– przeciwciała anty-GAD oraz 2 z kolejnych : ICA, IA2, IAA ¹, ZnT8: przy rozpoznaniu i rewizji diagnozy
– Hb1c 3-4 razy w roku , w razie potrzeby częściej
– cholestrerol całkowity , HDL, LDL , triglicerydy w surowicy krwi: ocenić przy rozpoznaniu , jeśli LDL<100 mg/dl (<2,6 mmol/l), monitorować co 2 lat, jeśli LDL>100 mg/dl)>2,6 mmol/l)- co roku
– kreatinina w surowicy krwi co 1-2 lata , zaleznie od decyzji lekarza , obliczanie eGFR wg wzoru Schwartza Albuminuria co 1-2 lata , zależnie od decyzji lekarza. Nieprawidłowy wynik albuminuria należy potwierdzić przez oznaczenie w 2 z 3 kolejnych badaniach moczu
– badanie ogólne moczu (osad , białkomocz) co 1-2 lata , zależnie od decyzji lekarza
– ciśnienie tętnicze w czasie każdej wizyty , u dzieci <7 r.ż. Przynajmniej 2 razy w roku , u dzieci >10 r.ż. 24-godzinne ambulatoryjne monitorowanie
– badania okulistyczne co 1-2 lata, zależnie od decyzji lekarza okulisty
– monitorowanie masy ciała i wzrostu w czasie każdej wizyty według siatek centylowych właściwych dla wieku i płci
– monitorowanie dojrzewania według skali Tannera zgodnie z decyzją lekarza, minimum raz w roku
– monitorowanie miesiączkowania : kalendarzyk miesiączek
– badanie w kierunku celiaki : zgodnie z wytycznymi diagnozowania celiaki wg ESPGHN , przy braku objawów choroby badania przesiewowe przez pierwsze 10 lat choroby co 1-2 lata
– badanie oceny czynnosci tarczycy / diagnostyka schorzeń : w momencie zachorowania :TSH, Ft4., anty TPO i anty TG ( USG w razie dodatnich przeciwciał i/lub zaburzeń czynności tarczycy), następnie co 1-2 lata (zależnie od decyzji lekarza): TSH , anty TPO oraz anty TG
– konsultacje specjalistyczne zgodnie ze wskazaniami ogólnopediatrycznymi i przy rewizji diagnozy

¹ jedynie przy rozpoznaniu choroby , w pierwszych 5 dniach od rozpoczęcia insulionoterapii

OSOBIŚCIE
W celu rejestracji i uzyskania terminu wizyt należy zgłosić się do rejstracji (parter ) po pobraniu biletu w biletomacie.

MAILOWO
zps@gczd.katowice.pl
 W e-mailu proszę o podanie:
– nazwy poradni
– PESEL dziecka
– telefon kontaktowy

CALLCENTER
+ 32 207 17 77 w godzinach 8.00-14.30

 Zalecamy wyznaczanie terminów wizyt co 2-3 miesiące z góry na cały rok.

W dniu wizyty prosimy o zgłoszenie się do ok .30 minut przed zaplanowaną wizytą.

W przypadku rezygnacji z planowanej wizyty prosimy o przekazanie wcześniej informacji telefonicznej lub e-mailowej.

Po zarejestrowaniu w rejestracji na parterze proszę zgłosić się do gabinetu przygotowań pok.23 I pietro.

Przed pierwszą wizytą w Poradni Diabetologicznej należy przygotować wypełnione danymi osobowymi dziecka następujące druki ( dostępne na stronie:  http://gczd.katowice.pl/poradnie-specjalistyczne-rejestracja/poradnia-oddzial-diabetologii-druki-do-pobrania/) .

• informacja o potrzebach psychofizycznych ucznia chorującego na cukrzycę typu 1 ( zaświadczenie o potrzebach psychofizycznych ucznia chorującego na cukrzycę typu 1 PDF)
• zwolnienie z zajęć szkolnych (jeżeli potrzebne) (zwolnienie z zajęć szkolnych PDF)
• zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane dla potrzeb Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane dla potrzeb Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności PDF)

W razie potrzeby wypisu L4 (na opiekę nad dzieckiem) należy przygotować:

• PESEL (rodzica oraz dziecka)
• NIP zakładu pracy

W dniu wizyty prosimy o zgłaszanie się ok. 30 minut wcześniej przed wyznaczoną godziną wizyty.
W przypadku rezygnacji prosimy o informację telefoniczną/ e-mailową.

Na wizytę należy przygotować:

a) odczyty obowiązkowo z ostatnich 2 tygodni :

• pomp insulinowych (bazy, historia bolusów, wypełniania, historia kalkulatora bolusa)
• glukometrów (np. Contour Plus)
• Free Style Libre (tendencje dobowe, podsumowanie tygodnia)
• CGM (Guardian connect, Dexcom)

b) druki wypełnione według wzorów (w razie potrzeby) dostępne na stronie:  http://gczd.katowice.pl/poradnie-specjalistyczne-rejestracja/poradnia-oddzial-diabetologii-druki-do-pobrania/) .

• zaświadczenie lekarskie (zaświadczenie lekarskie PDF)
• zaświadczenie o stanie zdrowia wydane dla potrzeb zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane dla potrzeb Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności PDF)
• karta konsultacyjna diabetologiczna do badań kierowców (karta konsultacyja diabetologiczna do badań kierowców (PDF)
• zaświadczenie – kierowca (zaświadczenie – kierowca (PDF)
• karta informacyjna na wyjazd zagraniczny (karta informacyjna – wyjazd zagraniczny PDF)
• karta konsultacyjna diabetologiczna do uprawiania sportu przez osoby chore na cukrzycę typu 1 (karta konsultacyjna diabetologiczna do uprawiania sportu przez osoby chore na cukrzyce typu1 PDF)
• zaświadczenie lekarskie dla potrzeb zespołu orzekającego o niepełnosprawności – cukrzyca (zaświadczenie lekarskie dla potrzeb zespołu orzekającego o niepełnosprawności – cukrzyca (PDF)
• zwolnienie z zajęć szkolnych na dzień wizyty (zwolnienie z zajęć szkolnych PDF)
• karta informacyjna diabetologicznej opieki pediatrycznej (karta informacyjna diabetologicznej opieki pediatrycznej PDF)
• zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne – zestaw infuzyjny– co 3 miesiące (zlecenie na zaopatrzenie w zestawy infuzyjne PDF)
• zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne – zbiorniczki – co 3 miesiące (zlecenie na zaopatrzenie w zbiorniki na insulinę PDF)
• zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne – sensory – co 3 miesiące (zlecenie na zaopatrzenie w sensor do cgm PDF)
• zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne – transmiter – co 8 miesięcy (zlecenie na zaopatrzenie na transmiter PDF)

A) POBRANIE KRWI – proszę zgłosić się na czczo ze zleceniem badań do pokoju zabiegowego (pokój 34, I piętro) w godzinach 8.00-14.00

B) MIKROALBUMINURIA

Próbka moczu nocnego.

Przed badaniem:

• Zaopatrz się w duży pojemnik z podziałką do zbierania moczu.
• Będzie również potrzebny pojemnik jednorazowy, w którym później dostarczysz próbkę moczu ze zbiórki dobowej do laboratorium.

W dniu badania:

• Zbiórkę moczu rozpocznij wieczorem
• Ostatnią porcję moczu oddaj do toalety, a każdą następną przenoś w całości do przygotowanego wcześniej pojemnika.
• Zanotuj godzinę rozpoczęcia zbiórki.
• Kontynuuj zbiórkę przez całą noc (każda oddana porcja moczu musi się znaleźć w pojemniku) i zakończ ją o po oddaniu moczu po przebudzeniu
• Zanotuj godzinę zakończenia zbiórki, dokładnie wymieszaj zawartość pojemnika z zebranym moczem, a następnie zmierz jej objętość.
• Odlej próbkę (50-100 mililitrów) wymieszanego moczu ze zbiorczego naczynia do jednorazowego pojemnika.
• Do próbki dołącz informacją o czasie rozpoczęcia i zakończenia zbiórki oraz całkowitej objętości zebranego moczu.

UWAGA!
Jeśli w okresie zbiórki choćby jedna porcja moczu nie mogła zostać przeniesiona do przeznaczonego pojemnika, zbiórkę należy rozpocząć od początku. Niepełna zbiórka może zafałszować wyniki badań.

Obowiązkowo do przyjęcia na oddział diabetologii proszę przygotować:

• odczyty z ostatnich 2-4 tygodni z urządzeń monitorujących glikemię:
  • pomp insulinowych (bazy, historia bolusów, wypełniania, historia kalkulatora bolusa)
  • glukometrów (np. Contour Plus)
  • CGM
  • FGM – Free Style Libre (tendencje dobowe, podsumowanie tygodnia)
• wynik ostatniej HbA1C
• ostatni wypis ze szpitala z oddziału diabetologii i inną dokumentację medyczną

Pompa insulinowa to urządzenie przeznaczone do ciągłego podawania insuliny do tkanki podskórnej, z której jest ona wchłaniana do krwioobiegu. Pompa zawiera pojemnik z insuliną, która przez plastikowy dren przepływa do igły umieszczonej w tkance podskórnej. Igła (wkłucie) to krótki plastikowy lub metalowy drenik. Podawanie insuliny za pomocą pompy insulinowej ma w założeniu naśladować wydzielanie insuliny przez prawidłowo funkcjonującą trzustkę. Program sterujący pompą ma możliwości ustalenia dawki i szybkości podania insuliny oraz alarmu w przypadku nieprawidłowego działania urządzenia.

W Polsce refundacja osobistej pompy insulinowej przysługuje do 26 roku życia, co 4 lata (dokładnie, co do dnia!) – zakup przetargowy przez jednostkę służby zdrowia NFZ.

POMPY INSULINOWE – najczęściej występujące w przetargach:

Inne pompy:
MiniMed 640G
– aktualnie najbardziej zaawansowana technologia na rynku polskim
– podaje insulinę
– CGM

SMART GUARD
Smart Guard to zaawansowana ochrona przed wystąpieniem epizodów hipoglikemii u Twojego dziecka.

SYSTEM NIGHTSCOUT – umożliwia podgląd wyników systemów ciągłego monitoringu glikemii pacjenta na dowolnym urządzeniu podłączonym do internetu (smartfon, komputer, tablet, smartwatch).
System jest kompatybilny z:
– DEXVOM G4, G5
– Pompy Medtronic VEO i 640G (z CGM)
– Medtronic Guardian Connect
– Roche Eversense

Szczegóły: http://nightscout.pl/

** – w przypadku wątpliwości oznaczeń glikemii, zawsze należy wykonać pomiar glikemii glukometrem.

Ciągły pomiar glikemii (CGM) wykorzystywany jest w systemach zintegrowanych z osobistą pompą insulinową lub urządzeniach niezależnych od niej. CGM pozwala na bieżący wgląd w glikemie poprzez stałe wyświetlanie zapisu na monitorze pompy lub urządzeniu od niej niezależnym. Ogromną zaletą CGM jest możliwość alarmowania użytkownika o hipo- lub hiperglikemii. W systemach zintegrowanych z pompą, dzięki CGM, możne ona reagować wstrzymaniem podawania insuliny w sytuacji hipoglikemii lub sytuacji zagrożenia hiperglikemią.
,,Sercem” systemów monitorowania glikemii jest czujnik (sensor, elektroda) umieszczony w tkance podskórnej. Pomiar glikemii odbywa się w płynie zewnątrzkomórkowym (śródtkankowym), a nie we krwi. Sygnał z czujnika przesyłany jest do pompy lub monitora CGM – poprzez mały nadajnik (transmiter). Przebieg zmian glikemii widoczny jest na monitorze w postaci wartości liczbowej oraz prostego w interpretacji wykresu. Kiedy glikemia zmienia się gwałtownie, widoczne są strzałki (czytaj informację poniżej: MONITOROWANIE GLIKEMII – STRZAŁKI TRENDU) wskazujące (obok wartości liczbowej)  dynamikę zmian. Najważniejsze w monitorowaniu glikemii jest ocena trendów zmian glikemii.

Systemy CGM w Polsce:

UWAGA!
TEN SAM SYMBOL STRZAŁKI W RÓŻNYCH URZĄDZENIACH OZNACZA INNY TREND (INNĄ SZYBKOŚĆ ZMIAN GLIKEMII)!

W Górnośląskim Centrum Zdrowia Dziecka pompy przyznawane są pacjentom do 18 roku życia.
Jeżeli pacjent posiada OPI, następna pompa z NFZ przysługuje dopiero po 4 latach lub po otrzymaniu oświadczenia, że pompa jest niesprawna oraz spełnieniu poniższych warunków :

Wskazania do refundacji NFZ zakupu osobistej pompy insulinowej dla chorych na cukrzycę dzieci, młodzieży i młodych dorosłych poniżej 26 roku życia (wg zaleceń PTD):

• ,,efekt brzasku” u chorych na cukrzycę typu 1 po zakończonym okresie remisji
• częste hipoglikemie u chorych na cukrzycę typu 1 po zakończonym okresie remisji

• epizody hipoglikemii < 70 mg/dl, niewymagające pomocy innej osoby >= 4 na tydzień
• epizod ciężkiej hipoglikemii częściej niż 1 na rok
• brak możliwości osiągnięcia docelowej wartości hemoglobiny glikowanej (HbA_1C), bez częstych epizodów hipoglikemii, tj. >= 4 na tydzień
• zaburzenie odczuwania typowych objawów hipoglikemii

• utrzymujące się podwyższone wartości HbA_1C > 6,5 %, ale < 9,0 %, mimo intensyfikacji leczenia u pacjenta dobrze wyedukowanego w zakresie zasad intensywnej czynnościowej insulinoterapii, współpracującego z zespołem diabetologicznym oraz przestrzegającego zasad samokontroli (>= pomiary glikemii/dobę)
• osoby pracujące w trybie zmianowym, których aktywność szkolna lub zawodowa jest nieregularna, albo odbywające częste podróże ze zmianą strefy czasowej, z wartością HbA_1C < 9,0%
• osoby uprawiające sport wyczynowo lub regularnie podejmujące wysiłek fizyczny o dużej intensywności z wartością HbA_1C < 9,0%
• dzieci do 10 roku życia chore na cukrzycę typu 1
• kontynuacja wcześniejszego leczenia z zastosowaniem osobistej pompy insulinowej pod warunkiem braku przeciwwskazań

Przeciwwskazania do refundacji zakupu osobistej pompy insulinowej dla chorych na cukrzycę dzieci, młodzieży i młodych dorosłych poniżej 26 roku życia:

• HbA_1C >= 9,0% – średnia wartość z ostatniego roku
• choroby psychiczne – psychozy, ciężka depresja
• zaburzenia intelektualne, także u rodziców dzieci do 10 roku życia, uniemożliwiające zrozumienie zasad intensywnej insulinoterapii i obsługi pompy
• zaburzenia odżywiania
• uzależnienia, także u rodziców dzieci do 10 roku życia
• nieusprawiedliwione nieobecności na wizytach lekarskich (obecność tylko na 1 wizycie w ciągu roku lub brak wizyty) w poradni diabetologicznej
• nieprzestrzeganie lub nierozumienie zasad intensywnej czynnościowej insulinoterapii (brak odpowiedniej samokontroli glikemii, brak kontroli obecności ciał ketonowych w sytuacjach przedłużającej się hiperglikemii, nieprecyzyjne szacowanie dawki insuliny posiłkowej)
• więcej niż 1 epizod kwasicy ketonowej w ciągu roku
• ciężka, szybko postępująca retinopatia proliferacyjna przed laseroterapią lub w trakcie laseroterapii
• brak akceptacji choroby mimo pełnej opieki diabetologicznej i pomocy psychologicznej (pisemna opinia psychologa mającego doświadczenie w diabetologii)
• nieprzestrzeganie zasad higieny osobistej
• regularna ekspozycja na silne pole magnetyczne

Refundacja systemów ciągłego monitoringu przysługuje pacjentom spełniającym następujące warunki:

• pacjent leczony za pomocą osobistej pompy insulinowej (ze wszystkimi wskazaniami i przeciwwskazaniami do pompy)
• hemoglobina glikowana < 9%
• nieświadomość hipoglikemii
• używanie systemu ciągłego monitoringu ( w razie braku stosowania, zlecenia nie będą przedłużane)

Od 01.07.2018 roku świadczenia refundacji osobistych pomp insulinowych u pacjentów w wieku 18-26 lat realizowane są w Przyklinicznej Poradni Diabetologicznej Szpitala Klinicznego nr 1
w Zabrzu.

Program obejmuje pacjentów w wieku 18-26 lat, którzy w ciągu ostatnich 4 lat nie otrzymali pompy insulinowej przez NFZ lub nigdy nie byli leczeni osobistą pompą insulinową i spełniają kryteria wymienione w karcie kwalifikacji wypełnionej przez lekarza diabetologa (kwalifikacja pacjenta 18+ PDF)

Terminy wizyt należy uzgodnić telefonicznie – tel. 32 37 04 545 (Poradnia Diabetologiczna)

Rejestracja konta i Generowanie raportów (pdf)

Poradnik instalacji i sczytywania danych GCZD (pdf)

CareLink Personel Sczytywanie (pdf)

Od 01.07.2018 r. nastąpiły zmiany w zakresie wydawania wyrobów medycznych przysługujących świadczeniobiorcom określonym przez art.47 ustawy z dnia 27.08.2004 o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowych ze środków publicznych.
Jeżeli w orzeczeniu o niepełnosprawności w punkcie 7 i 8 zostało orzeczone , że pacjent wykmaga opieki może zostać zwiększona ilość wyrobów medycznych (zestawów infuzyjnych , zbiorników na insulinę, sensorów). O ilości miesięcznego zaopatrzenia w wyroby medyczne decyduje każdorazowo osoba uprawniona do wystawienia zlecenia- lekarz.

Maksymalna ilość na miesiąc:
zestawy infuzyjne: 15 szt
zbiorniki na insulinę : 15 szt
sensory: 6 szt

1. Zgłoszenie się do lekarza w celu otrzymania Zlecenia na Zaopatrzenie w Środki Pomocnicze Przysługujące Comiesięcznie „Część A” na okres 1, 2 lub 3 miesięcy zlecenie na zaopatrzenie na transmiter (PDF)
zlecenie na zaopatrzenie w sensor do cgm (PDF)
zlecenie na zaopatrzenie w zbiorniki na insulinę (PDF)
zlecenie na zaopatrzenie w zestawy infuzyjne (PDF)

2. Zgłoszenie się ze Zleceniem „Część A” oraz ważnym dowodem ubezpieczenia do wojewódzkiego oddziału NFZ, w celu otrzymania Zlecenia na Zaopatrzenie w Środki Pomocnicze Przysługujące Comiesięcznie „Część B” (dawniej Karta Zaopatrzenia Comiesięcznego) – tylko w przypadku, kiedy zgłasza się po raz pierwszy.

3. Skontaktowanie się lub wizyta w jednym z punktów sprzedaży z uzupełnionymi dokumentami.

Źródło: https://www.pompy-medtronic.pl/wsparcie-klienta/zestawy-infuzyjne/jak-otrzymac-osprzet

Kiedy stężenie glukozy przekracza 250 mg/dl albo występują objawy kwasicy ketonowej (m.in. ból głowy, nudności i wymioty, osłabienie), należy przeprowadzić test na obecność ketonów. Ciała ketonowe można oznaczać w moczu albo we krwi.

Test na obecność w moczu ciała ketonowego – acetooctanu
Test przeprowadza się za pomocą pasków testowych, które należy zwilżyć moczem, a po upływie odpowiedniego czasu porównać zabarwienie pól testowych ze skalą barwną.

Test na obecność we krwi ciała ketonowego – ß-hydroksymaślanu
Test przeprowadza się za pomocą glukometrów wyposażonych w specjalne paski (http://xidoneo.pl/produkty/paski-ciala-ketonowe) do oznaczenia ciał ketonowych. Obecnie na rynku polskim dostępne są dwa rodzaje takich glukometrów: Abbott Optium Xido (http://xidoneo.pl/produkty/optium-xido) oraz Abbott Optium Xido Neo (http://xidoneo.pl/produkty/optium-xido-neo).

NIEPRAWIDŁOWA PRACA POMPY

Wysokie stężenie glukozy we krwi:
Podaj 1 bolus korekcyjny pompą/penem, jeśli po 1- 2 godzin nie ma poprawy, podaj drugą korektę podskórnie zawsze z pena i zmień wkłucie!!! Jeśli wysokiemu stężeniu glukozy towarzyszą ketony we krwi ≥ 0,6 lub aceton w moczu (aceton ++ i >) podaj natychmiast korektę.

* Korektę podajemy po wizualnym sprawdzeniu drenu (czy nie ma powietrza w drenie) i wkłucia (czy jest niedrożne lub nie zostało usunięte z tkanki podskórnej) i pompy oraz po rozważeniu czy nie należy wymienić wkłucia, gdyż jest stosowane dłużej niż 2-3 dni.

Po opanowaniu sytuacji zastanów się co mogło być przyczyną Twojego złego stanu i przeanalizuj możliwe przyczyny HIPERGLIKEMII.

AWARIA POMPY (pompa nie wznawia pracy)

Przyczyny hiperglikemii (awaria i inne)

A. Pompa insulinowa

Czy został pominięty bolus posiłkowy?

• Należy sprawdzić w pamięci pompy
• W wypadku, gdy bolus został pominięty, powinna zostać dodatkowo podana odpowiednia dawka insuliny w zależności od aktualnej glikemii

Czy dawki bazy i godziny ich podania są poprawnie wprowadzone do pamięci pompy?

• Należy sprawdzić ich zaprogramowanie i ewentualnie je skorygować
• W zależności od aktualnego stężenia glukozy we krwi należy ewentualnie podać bolus korekcyjny

Czy pompa insulinowa została przypadkowo wyłączona?

• Należy natychmiast włączyć ją ponownie
• W zależności od aktualnej wartości glikemii powinno się ewentualnie podać bolus korekcyjny

Czy bateria nie jest wyładowana?

• Alarm wyładowanej baterii powinien się pojawić, zanim będzie ona całkowicie wyczerpana, co umożliwi wcześniejszą wymianę (w ciągu 4-12 godzin). Producenci pomp zlecają stałe noszenie przy sobie baterii zapasowych.
• Jeśli wszystkie alarmy zostaną zignorowane i baterie zupełnie się rozładują, to pompa nie będzie wykazywać żadnych oznak działania. Podejrzewając taką sytuację, najpierw trzeba wymienić baterie.
• Po wymianie baterii należy podać ewentualnie bolus korekcyjny zgodnie z aktualną wartość glikemii we krwi

B. Zestaw infuzyjny

Kiedy ostatni raz był wymieniany zestaw infuzyjny?

• Zestaw infuzyjny powinno się wymieniać najpóźniej po 2-3 dniach (w zależności od rodzaju kaniuli), a w wypadku niejasnej hiperglikemii- natychmiast
• Zależnie od aktualnej glikemii należy podać bolus korekcyjny

Czy wkłucie nie zostało wykonane w miejscu przerostu tkanki podskórnej?

• Należy natychmiast usunąć i wymienić zestaw infuzyjny. Przez kilka miesięcy miejsca przerostów powinno być konsekwentnie pomijane.
• Zależnie od aktualnej glikemii należy podać bolus korekcyjny

Czy nie zapomniano o wypełnieniu drenu zestawu infuzyjnego?

• Należy natychmiast wypełnić zestaw infuzyjny i obserwować, czy krople insuliny pojawiają się na końcu drenu.
• W zależności od aktualnej wartości glikemii powinno się podać bolus korekcyjny

Czy w drenie (w zestawie infuzyjnym) znajdują się pęcherzyki powietrza?

• Hiperglikemia może się rozwinąć z powodu obecności pęcherzyka powietrza w zestawie infuzyjnym. Nie zawsze ten pęcherzyk jest widoczny, ponieważ powietrze mogło już zostać przepchnięte przez insulinę do tkanki podskórnej – ta niewielka ilość powietrza w podskórnej tkance tłuszczowej nie jest groźna
• W wypadku podejrzenia obecności pęcherzyków powietrza należy sprawdzić zbiornik z insuliną i dren, ponieważ mogą w nich być obecne kolejne pęcherzyki. Jeżeli tak jest, to trzeba wymienić cały zestaw infuzyjny, łącznie ze zbiornikiem na insulinę
• W zależności od aktualnej wartości stężenia glukozy we krwi należy podać korekcyjny bolus insuliny w odpowiedniej dawce

Czy wyczuwa się zapach insuliny w miejscu wkłucia? (insulina pachnie środkiem konserwującym)

• Należy usunąć kaniulę z tkanki podskórnej
• Powinno się wymienić zestaw infuzyjny
• Zależnie od aktualnej wartości stężenia glukozy we krwi należy podać korekcyjny bolus insuliny w odpowiedniej dawce

Czy zapach insuliny jest wyczuwalny wokół drenu (w pobliżu złączki na drenie umieszczonej kilka centymetrów od wkłucia w zestawach infuzyjnych zakończonych stalowa kaniulą), przy połączeniu między drenem a zbiornikiem z insuliną i w miejscu mocowania drenu do wkłucia?

• Możliwe przyczyny: połączenie pompy z zestawem infuzyjnym nie jest wystarczająco mocne, zatyczka jest nieprawidłowo zamontowana, obecna jest perforacja w drenie (dla przykładu, na skutek przypadkowego przecięcia, przegryzienia przez zwierzę domowe lub uszkodzenia, np. przez kontakt z gorącą płytą grzewczą maszynki kuchennej)
• Należy natychmiast usunąć zestaw infuzyjny z tkanki podskórnej
• Należy odpowiednio zamontować nowy zestaw infuzyjny

Czy zestaw infuzyjny jest niedrożny?

• Może się to zdarzyć w wyniku pojawienia się krwi albo płynu tkankowego w drenie z insuliną, przy założeniu wkłucia w przerost tkankowy, z powodu błędu produkcyjnego lub też z innych przyczyn
• Alarm niedrożnego zestawu infuzyjnego może być wywołany zbyt późno – uruchamia się on dopiero, gdy w drenie pozostaje ok. 4-6 j. insuliny; alarmu mogą nie uruchomić również mniejsze przepływy we wlewie podstawowym
• Należy natychmiast usunąć zestaw infuzyjny i odpowiednio założyć nowy
• Zależnie od aktualnego stężenia glukozy należy podać bolus korekcyjny

C. Kaniula

Czy wkłucie jest wysunięte nieznacznie ze skóry?

• Częstą przyczyną wysunięcia się wkłucia może być silne pocenie lub kontakt z wodą przy niewystarczającym zamocowaniu zestawu infuzyjnego
• Powinno się natychmiast wyjąć obecny zestaw, a nowy, wypełniony wcześniej insuliną, odpowiednio zaaplikować
• Jeżeli wysunięcie wkłucia powtarza się, trzeba zastosować dodatkowy materiał klejący lub poszukać zestawu infuzyjnego innego producenta
• Zależnie od obecnej glikemii należy podać bolus korekcyjny

Czy wkłucie teflonowe jest zagięte?

• Powinno się natychmiast wyciągnąć obecny zestaw infuzyjny i założyć nowy, wypełniony wcześniej insuliną
• Zależnie od obecnej glikemii należy podać bolus korekcyjny
• W sytuacji, gdy wkłucie często się zagina, należy wypróbować inną długość wkłucia, wybrać inne miejsce wkłucia lub też zastosować wkłucia stalowe

D. Zbiornik z insuliną

Czy zbiornik z insuliną jest pusty?

• Pompa insulinowa alarmuje, zanim zbiornik całkowicie się opróżni (zazwyczaj przy 10-20 j. insuliny – zakres regulowany zależnie od producenta). Alarm ten jest sygnałem do zaplanowania wymiany zbiornika z insuliną. Jeśli alarm nie był słyszalny lub został zignorowany, powinno się niezwłocznie wymienić zbiornik z insuliną
• Zależnie od aktualnej glikemii należy podać bolus korekcyjny

Czy w zbiorniku z insuliną znajduje się duży pęcherzyk powietrza?

• W takiej sytuacji należy usunąć zbiornik oraz zestaw infuzyjny i zastąpić go nowym
• Można uniknąć tworzenia się pęcherzyków powietrza w zbiorniku poprzez wypełnianie go insuliną o temperaturze pokojowej (nie powinno się używać insuliny bezpośrednio po wyjęciu z lodówki). W celu ogrzania można potrzymać wkład z insuliną przez chwilę w ręce lub kieszeni spodni
• Zależnie od wartości glikemii należy podać bolus korekcyjny

Czy zbiornik z insuliną jest uszkodzony (rysa, pęknięcie zbiornika, wadliwy pierścień uszczelniający)?

• Powinno się natychmiast wymienić zbiornik i dren
• Zależnie od wartości glikemii należy podać bolus korekcyjny

E. Źle wyliczony bolus posiłkowy

Czy właściwie oceniono wartość składników odżywczych w posiłku (węglowodany, tłuszcze, białka)?

• Zależnie od aktualnej glikemii należy podać bolus korekcyjny

Czy bolusy posiłkowe nie są podawane w zbyt małych dawkach (hiperglikemia ujawnia się 3-5 godzin po posiłku)?

• Czy nie został zastosowany zbyt niski przelicznik insulina lub kalorie. Jeżeli tak, to należy go zwiększyć w danej porze dnia
• Należy regularnie ćwiczyć oszacowywanie wymienników węglowodanowych i białkowo-tłuszczowych
• Zależnie od aktualnego stężenia glukozy we krwi należy podać bolus korekcyjny

Czy zwiększone stężenie glukozy we krwi (1-2 godzin po posiłku) jest rzeczywiście wartością poposiłkową i jest spowodowane wyłącznie złą dawką insuliny?

• Przyczyną wzrostu wartości glikemii, szczególnie w 1 godzinie, jest najczęściej zbyt krótki odstęp czasu pomiędzy podaniem insuliny a posiłkiem. Przy następnym podobnym posiłku odstęp między podaniem insuliny a posiłkiem należy wydłużyć (zalecany 20 minut przed posiłkiem przy normoglikemii)
• Poposiłkowych hiperglikemii nie należy korygować natychmiast. Powinny być one obserwowane przez krótki okres

Czy dobrano odpowiedni rodzaj bolusa (prosty, przedłużony, złożony) w odniesieniu do składników odżywczych zawartych w posiłku?

• Zależnie od aktualnej wartości glikemii należy podać bolus korekcyjny

Czy została spożyta większa porcja tłuszczu lub białka. Czy uwzględniono w związku z tym odpowiednie dozowanie insuliny?

• Tłuszcz i białko zwiększają stężenie glukozy we krwi dość wolno, ale za to przez wiele godzin po posiłku (szczególnie wyższe wartości tłuszczu)
• Zależnie od aktualnej glikemii należy podać bolus korekcyjny

Czy została spożyta większa porcja tłuszczu lub białka. Czy uwzględniono w związku z tym odpowiednie dozowanie insuliny?

• Tłuszcz i białko zwiększają stężenie glukozy we krwi dość wolno, ale za to przez wiele godzin po posiłku (szczególnie wyższe wartości tłuszczu)
• Zależnie od aktualnej glikemii należy podać bolus korekcyjny

Czy za poposiłkowym wzrost glikemii odpowiada gastropareza (zwolnienie czynności żołądka wywołane neuropatią autonomiczną) lub doprowadził do niej zbyt późny posiłek albo też niewytłumaczalny wzrost stężenia glukozy we krwi wystąpił po aktywności fizycznej?

• W tych wypadkach przyczyną poposiłkowej hiperglikemii może być opóźnione wchłaniania składników pokarmowych
• Zależnie od aktualnej wartości glikemii należy podać bolus korekcyjny

F. Zbyt długi czas odłączenia pompy insulinowej

Czy pompa insulinowa była odłączona zbyt długo, np. w czasie uprawiania sportu, kąpieli?

• Pompa insulinowa może być odłączona na ≈ 2 godziny przy stosowaniu szybko działających analogów insuliny. Przy przestrzeganiu takiego okresu nie ma zwykle konieczności dodatkowych podać insuliny strzykawką czy penem. W przypadku dłuższego odłączenia pompy należy liczyć się z wystąpieniem kwasicy ketonowej (indywidualnie może to nastąpić wcześniej!)
• Zależnie od aktualnej glikemii należy podać bolus korekcyjny

G. Zmniejszone działanie insuliny

Czy pompa insulinowa, zestaw infuzyjny lub zapas insuliny były wystawione na bezpośrednie działanie promieni słonecznych lub też znajdowały się w nagrzanym samochodzie lub saunie?

• Insulina jest stabilna krótko do ok. 40° C, tzn. do tej temperatury zachowuje się zgodnie z oczekiwaniami. Jeśli jednak zostanie uszkodzona pod wpływem upału, nie można zauważyć tego gołym okiem. Utrata jej działania w tych warunkach może być częściowa lub pełna.
• W razie wątpliwości należy, niezależnie od wyglądu insuliny, wypełnić nową insuliną zbiornik łącznie z drenem (zawiera on przecież już niedziałającą insulinę)
• Następnie, w zależności od stężenia glukozy we krwi, należy podać bolus korekcyjny

Czy pompa insulinowa, zestaw infuzyjny lub zapas insuliny zostały narażone na działanie ujemnych temperatur?

• Insuliny nie można zamrażać, ponieważ w niskich temperaturach tracji swoje właściwości. Nie można jej także odmrażać. Pompa insulinowa przy ujemnych temperaturach zewnętrznych musi być trzymana w cieple (należy ją nosić bezpośrednio przy ciele). Zestaw infuzyjny z insuliną także powinien być całkowicie ukryty pod odzieżą i nie może wystawać na zewnątrz. Jeśli insulina zostanie uszkodzona przez mróz, nie można tego zauważyć.
• W razie jakichkolwiek wątpliwości, niezależnie od wyglądu insuliny, należy zbiornik wypełnić na nowo i zmienić zestaw infuzyjny
• Następnie, w zależności od wartości glikemii, należy podać bolus korekcyjny

Czy upłynęła data ważności stosowanej insuliny?

• Po przekroczeniu terminu ważności insuliny, niezależnie od jej wyglądu, należy zastosować nowy zbiornik z insuliną i podłączyć nowy zestaw infuzyjny

* Przy braku bazy chorobowej należy skontaktować się z ośrodkiem prowadzącym celem jej szybkiego ustalenia.

Postępowanie przed posiłkiem
Bolusa posiłkowego podaj od 20 do 100 % większego niż proponuje kalkulator bolusa. Jeżeli 2-3 godziny po posiłku wystąpi hiperglikemia, skoryguj ją, a na następny posiłek bolusa podaj 40-100% większego niż proponuje kalkulator bolusa (niż podałbyś na posiłek, gdybyś nie był chory).

UWAGA!
Gdy choroba infekcyjna ustępuje, mogą pojawić się niższe glikemie (nawet niedocukrzenie). Należy wtedy wrócić do stosowanej bazy przed chorobą oraz stopniowo obniżać wskaźniki insulinowe na posiłek.

CALL CENTER
+32 207 17 77

PORADNIA
+32 207 17 10

PORADNIA – DIETETYK
+32 207 16 52

ODDZIAŁ – DYŻURKA PIELĘGNIARSKA
+32 207 16 95

ODDZIAŁ – DYŻURKA LEKARSKA
+32 207 16 55

ODDZIAŁ – SEKRETARIAT
+32 207 17 40

ODDZIAŁ – PIELĘGNIARKI EDUKATORKI
+32 207 16 88

KANCELARIA SZPITALA
+32 207 15 13

MEDTRONIC – INFOLINIA POMOCY TECHNICZNEJ
+22 465 69 87

MEDTRONIC – PRZEDSTAWICIEL HANDLOWY (KRZYSZTOF PASCHEK)
510202933

MEDTRONIC – DZIAŁ OBSŁUGI KLIENTA
+22 465 69 99

ACCU – CHEK – DZIAŁ OBSŁUGI KLIENTA
+22 481 54 05
+22 481 54 37
+22 481 55 54

Dzieci przewlekle chore i niepełnosprawne mają zagwarantowane prawo chodzić do ogólnodostępnych przedszkoli i szkół. Dzieci te mają indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, a  ich nauka powinna być prowadzona zgodnie z tymi potrzebami.

Kiedy dziecko przewlekle chore może zostać przyjęte do szkoły lub przedszkola?
Żeby dziecko mogło zostać przyjęte do danej placówki konieczna jest zgoda dyrektora, którego obowiązkiem jest zapewnienie dla dziecka właściwych warunków. Warunki te muszą uwzględniać rodzaj schorzenia lub niepełnosprawności dziecka.

Rodzicu: o czym powinieneś pamiętać
Jeśli twoje dziecko cierpi na przewlekłą chorobę i musi przyjmować leki w szkole, powiadom o tym placówkę.
Przekaż dyrektorowi przedszkola lub szkoły informacje:
– na jaką chorobę dziecko choruje;
– jakie leki zalecił lekarz – pamiętaj o zleceniu lekarskim i pisemnym upoważnieniu do podawania dziecku leków (dotyczy też uczniów pełnoletnich).
Poinformuj szkołę m.in. o diecie i rozwoju psychofizycznym dziecka. Jest to ważne aby zapewnić mu odpowiednią opiekę i odżywianie, a także dostosować warunki zabawy i nauki do jego potrzeb.

Gdy w szkole lub przedszkolu nie ma pielęgniarki
Jeśli w szkole akurat nie ma pielęgniarki, a trzeba podać dziecku leki lub sprawdzić jego stan zdrowia, wówczas te czynności mogą wykonać:
– samo dziecko,
– rodzic
– nauczyciel lub wychowawca.
Dyrektor placówki zawsze zapewnia podanie leków dziecku i nie może zmusić rodzica do wykonania tej czynności.
Uwaga: pracownicy szkoły muszą otrzymać instrukcję postępowania od rodziców. Mogą też przejść szkolenie z opieki nad dzieckiem z daną chorobą przewlekłą.

Upoważnienia do opieki nad dzieckiem przewlekle chorym w szkole
Rodzice, żeby upoważnić do opieki nad przewlekle chorym dzieckiem pracownika szkoły, powinni zawszeć z nim umowę – pisemną lub ustną. Pracownik powinien w niej wyrazić zgodę i zobowiązać się do opieki.

Sprawowanie opieki nad uczniami przewlekle chorymi i niepełnosprawnymi podczas pobytu w szkole – Ustawa z dnia 05.04.2018 o opiece zdrowotnej nad uczniami.

Art. 22.
1. Opieka nad uczniem przewlekle chorym lub niepełnosprawnym w szkole polega na:
1) planowej i systematycznej kontroli stanu zdrowia;
2) udzielaniu uczniowi i jego rodzicom albo innym opiekunom prawnym porad i zaleceń;
3) podawaniu leków lub nadzorowaniu ich samodzielnego zażywania, zgodnie z pisemnym zleceniem lekarza;
4) wykonywaniu lub nadzorowaniu samodzielnego wykonania niezbędnych czynności podczas pobytu w szkole;
5) rozpoznawaniu i podejmowaniu działań w sytuacjach nagłych wynikających z choroby przewlekłej lub niepełnosprawności.
2. Działania, o których mowa w ust. 1, są realizowane przez pielęgniarkę środowiska nauczania i wychowania albo higienistkę szkolną.

2. Działania, o których mowa w ust. 1, są realizowane przez pielęgniarkę środowiska nauczania i wychowania albo higienistkę szkolną.

Zapraszamy również na stronę www.przyjaznediabetykom.pl , na której można między innymi:

• zamówić bezpłatne szkolenie
• znaleźć informację o przeszkolonych i przyjaznych placówkach
• pobrać poradniki i materiały edukacyjne

Zgodnie z art. 50 ust. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, rodzice dziecka posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności oraz posiadającego opinie lekarza o potrzebie specjalnych potrzebach edukacyjnych, na podstawie par. 5 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. 2008 nr 173 poz. 1072), mogą wnioskować o wydanie opinii w poradniach psychologiczno-pedagogicznej o uznanie potrzeb kształcenia specjalnego.

Po uzyskaniu pozytywnej powyższej opinii możliwe jest staranie się o przydzielenie asystenta osoby niepełnosprawnej w odpowiednim ośrodku pomocy społecznej, który będzie nadzorować prowadzenie kontroli cukrzycy w szkole (zwykle jest to dodatkowy nauczyciel opłacany przez gminę).

Wymagania:
1. Orzeczenie o niepełnosprawności dziecka (zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane dla potrzeb Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności PDF)
2. Zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka potrzebne do rozpatrzenia orzeczenia dotyczącego kształcenia specjalnego (np. od lekarza diabetologa) (zaświadczenie o stanie zdrowia – kształcenie specjalne PDF)
3. Wniosek o wydanie orzeczenia w sprawie kształcenia specjalnego wraz z zaświadczeniem wymienionym w pkt. 1 we właściwej poradni psychologiczno-pedagogicznej

Pacjenci, którzy starają się o orzeczenie o niepełnosprawności powinni:

• pobrać wniosek i zaświadczenie lekarskie z MOPS (Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej)
  w MIEJSCU ZAMIESZKANIA
• zgłosić ksero dokumentacji medycznej w KANCELARII SZPITALA pokój nr 2 (wejście obok portierni) lub mailowo na adres: sekretariat@gczd.katowice.pl tel: + 32 207 15 13

Chorzy na cukrzycę typu 1 po uzyskaniu pozytywnej opinii od diabetologa mogą zostać zakwalifikowani przez specjalistę medycyny sportowej do uprawiania dowolnej dyscypliny sportu. Jednym z warunków uzyskania kwalifikacji do uprawiania sportu jest leczenie za pomocą intensywnej czynnościowej insulinoterapii i rozumienie jej zasad. Leczenie może być realizowane za pomocą wstrzykiwaczy typu pen lub osobistej pompy insulinowej. Metodą preferowaną dla sportowców z cukrzycą jest leczenie z zastosowaniem pompy insulinowej, która umożliwia bardziej fizjologiczne podawanie insuliny. Obowiązkiem sportowca z cukrzycą jest systematyczna kontrola glikemii za pomocą glukometru, minimum 6 razy na dobę, z dodatkowymi pomiarami podczas treningów i zawodów sportowych. Zaleca się stosowanie systemów ciągłego monitorowania glikemii (CGM, continuous glucose monitoring) lub monitorowania glikemii opartego na metodzie skanowania (FGM, flash glucose monitoring), które dodatkowo wspierają leczenie i zwiększają bezpieczeństwo sportowca. Cukrzyca typu 1 nie powinna stanowić przeciwwskazania do uczestniczenia w zajęciach wychowania fizycznego na każdym poziomie edukacji oraz w sporcie szkolnym (szkolne związki sportowe, uczniowskie związki sportowe, zawody szkolne itd.). Optymalne glikemie przy rozpoczęciu i w trakcie uprawiania sportu mieszczą się w przedziale: dla wysiłku tlenowego 126–180 mg/dl (7–10 mmol/l), dla wysiłku beztlenowego 90–180 mg/dl (5–10 mmol/l).

1. HbA1c — średnia z ostatnich 12 miesięcy > 8,5% lub aktualny wynik ≥ 9%.
2. Więcej niż 1 epizod kwasicy ketonowej w ostatnich 12 miesiącach.
3. Więcej niż 1 epizod ciężkiej hipoglikemii w ostatnich 12 miesiącach.
4. Samokontrola glikemii: liczba pomiarów < 6 pomiarów na dobę za pomocą glukometru u sportowców niekorzystających z CGM, względnie FGM.
5. Wizyty w poradni diabetologicznej: u dzieci < 4/ /rok, u dorosłych < 2/rok.
6. Nieświadomość hipoglikemii w czasie czuwania — przeciwwskazanie względne, może być uchylone w zależności od dyscypliny sportowej oraz korzystania z CGM lub FGM.
7. Przewlekłe powikłania cukrzycy w zależności od stadium zaawansowania i dyscypliny sportowej:
— retinopatia proliferacyjna do momentu zakończenia laseroterapii — bezwzględne przeciwwskazanie do wszystkich aktywności sportowych;
— neuropatia autonomiczna jawna klinicznie — przeciwwskazanie do wysiłków fizycznych o dużej intensywności;
— powikłania makronaczyniowe — kwalifikacja po przeprowadzeniu diagnostyki kardiologicznej obejmującej badanie echokardiograficzne, próbę wysiłkową, 24-godzinny zapis EKG metodą Holtera;
— białkomocz znamienny > 0,3–0,5 g/dobę (A3) — przeciwwskazanie względne, konieczna obserwacja — kontrola białkomoczu co 3–6 miesięcy, systematyczna kontrola ciśnienia tętniczego i funkcji nerek*; — białkomocz > 0,5 g/dobę — czasowa dyskwalifikacja do uprawiania sportu; — eGFR 45–60 ml/min/1,73 m2 (G3a) — kontrola kreatyniny i eGFR co najmniej co 3 miesiące; — eGFR 30–45 ml/min/1,73 m2 (G3b) — względne przeciwwskazanie do uprawiania sportu wyczynowego, czasowe wykluczenie, kontrola kreatyniny i eGFR co 4–6 tygodni; — eGFR < 30 ml/min/1,73 m2 (G4) — bezwzględny zakaz uprawiania sportu. *obliczenie eGFR wg wzoru Schwartza do 15. roku życia, według wzoru CKD-EPI od 16. roku życia.

aktualne badania zgodne z Zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
– Wartości HbA1c z ostatnich 3 miesięcy
– raport z glukometru i/lub CGM/FGM oraz z pompy insulinowej

Uprawianie dyscyplin sportowych, w których hipoglikemia stanowi szczególnie wysokie zagrożenie dla bezpieczeństwa pacjenta i otoczenia, nie jest zalecane dla chorych na cukrzycę typu 1. Dopuszcza się ich uprawianie przy spełnieniu warunków:
— pacjent bardzo dobrze wyedukowany i osiągający cele leczenia;
— pomiar glikemii do 15 minut przed rozpoczęciem aktywności i jej wartość ≥ 120 mg/dl (6,7 mmol/l), kontrola glikemii za pomocą glukometru co 60 minut lub rzadziej w przypadku stosowania CGM lub względnie FGM.
Przy uprawianiu dyscyplin sportowych wysokiego ryzyka zalecane jest stosowanie CGM.

1. Ciężka hipoglikemia w ciągu ostatnich 24 godz.
2. Hiperglikemia powyżej 250 mg/dl (13,9 mmol/l) z towarzyszącą ketonemią/ketonurią wynikającymi z niedoboru insuliny, a nie niedoboru węglowodanów.
3. Ketonemia ≥ 1,5 mmol/l stanowi przeciwwskazanie bezwzględne do rozpoczęcia i kontynuacji wysiłku fizycznego.
4. Hiperglikemia > 300 mg/dl (16,7 mmol/l) utrzymująca się ponad 2 godziny.
5.Każde ostre zdarzenie wymagające pomocy lekarskiej, na przykład zaburzenie widzenia, ból w klatce piersiowej, zasłabnięcie, ostra infekcja i tym podobne.

1. Postępowanie orzecznicze wobec kierowców z cukrzycą reguluje załącznik nr 6 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców (Dz.U. z 2014 r. poz. 250 tj. ze zm.) pt. „Szczegółowe warunki badania lekarskiego w zakresie cukrzycy”.

2. Na podstawie przeprowadzonego badania lekarskiego, wyników badań dodatkowych oraz wniosków z konsultacji uprawniony do badań kierowców lekarz ocenia ryzyko dla bezpieczeństwa ruchu drogowego, uwzględniając je w orzeczeniu lekarskim.

3. Zgodnie z punktem 3a i 4 wyżej wymienionego załącznika do rozporządzenia obowiązek uzyskania opinii specjalisty w dziedzinie diabetologii albo innego lekarza prowadzącego leczenie cukrzycy, w tym o braku innych przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami związanych z cukrzycą, dotyczy osób:
— ubiegających się o lub posiadających prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E lub pozwolenie na kierowanie tramwajem
— wykonujących przewóz drogowy w rozumieniu przepisów ustawy o transporcie drogowym
— kierujących pojazdem uprzywilejowanym bądź przewożącym wartości pieniężne
— instruktorów i egzaminatorów prawa jazdy

4. Lekarz uprawniony do badań kierowców w przypadku wątpliwości diagnostyczno-orzeczniczych może zlecić również konsultację diabetologiczną w przypadku, gdy:
— pacjent ma niedostateczną wiedzę dotyczącą cukrzycy, jej leczenia i możliwych powikłań
— pacjent nie stosuje się do zaleceń lekarskich, a w szczególności nie prowadzi samokontroli glikemii lub nie stosuje zleconej farmakoterapii
— w udokumentowanej samokontroli glikemia niższa niż 70 mg/dl stanowi powyżej 10% wszystkich wyników
— nie ma wyrównania metabolicznego choroby (HbA1c > 8%)

5.Konsultacja diabetologiczna do badań kierowców, aby mogła być uwzględniona przez lekarza orzecznika, musi zakończyć się wydaniem opinii w formie karty konsultacyjnej diabetologicznej, według wzoru określonego w załączniku nr 6 do wyżej wymienionego rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2014 r.

6.Lekarz diabetolog, wypełniając kartę konsultacyjną, powinien także ocenić zdolność chorego do kierowania pojazdem. Postępowanie związane z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej może mieć następujący wpływ na ostateczną decyzję orzeczniczą:
— brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami silnikowymi:
• bez ograniczeń czasowych wynikających z przeprowadzonej diagnostyki zaburzeń gospodarki węglowodanowej
• ze wskazaniem ograniczeń czasowych wynikających ze stwierdzonych zaburzeń gospodarki węglowodanowej (odpowiadające niskiemu lub zwiększonemu ryzyku dla bezpieczeństwa ruchu drogowego)

— przeciwwskazania zdrowotne do kierowania pojazdami silnikowymi wynikające ze stwierdzonych zaburzeń gospodarki węglowodanowej:
• względne — ze wskazaniem 6-miesięcznego terminu, po którym pacjent ponownie będzie mógł przystąpić do kwalifikacji lekarskiej (odpowiadające wysokiemu ryzyku dla bezpieczeństwa ruchu drogowego z możliwością ponownego badania kwalifikującego)
• bezwzględne przeciwwskazania zdrowotne do kierowania pojazdami silnikowymi (odpowiadające wysokiemu ryzyku dla bezpieczeństwa ruchu drogowego bez zaznaczenia terminu ponownego badania kwalifikującego).

7.U kierowców ubiegających się o wydanie lub posiadających prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T:
— bezwzględnym przeciwwskazaniem do kierowania pojazdami jest niewystarczająca świadomość hipoglikemii, oznaczająca w porze czuwania nieodczuwanie patologicznie niskich wartości glikemii lub brak reakcji na nie, pomimo alertu przekazywanego przez urządzenie zewnętrzne do ciągłego monitorowania glikemii (CGM), co w konsekwencji może prowadzić do ciężkiej hipoglikemii i zaburzeń świadomości;
— względnym przeciwwskazaniem zdrowotnym jest nawracająca ciężka hipoglikemia (tj. co najmniej dwa przypadki ciężkiej hipoglikemii w okresie ostatnich 12 miesięcy).

8. U chorych stosujących ciągłe monitorowanie glikemii można orzec brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T pod następującymi warunkami:
— stałe stosowanie ciągłego monitoringu glikemii (CGM) w samokontroli cukrzycy;
— co najmniej dostateczna wiedza pacjenta dotycząca samokontroli cukrzycy, w tym interpretacji odczytów CGM;
— prawidłowa reakcja na alerty urządzenia CGM;
— regularna opieka diabetologiczna (minimum 3 wizyty w opiece diabetologicznej w roku, w regularnych odstępach co 3–4 miesiące).

9. W przypadku stwierdzenia nawracającej ciężkiej hipoglikemii u osób ubiegających się o wydanie lub posiadających prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T, można orzec brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami pod następującymi warunkami:
— od ostatniego incydentu ciężkiej hipoglikemii w porze czuwania minęły co najmniej 3 miesiące
— cukrzyca przebiega w stopniu zapewniającym zachowanie bezpieczeństwa ruchu drogowego
— stałe stosowanie ciągłego monitoringu glikemii w samokontroli cukrzycy, w tym obowiązkowe stosowanie CGM w czasie prowadzenia pojazdu
— co najmniej dostateczna wiedza pacjenta dotycząca samokontroli cukrzycy, w tym interpretacji odczytów CGM
— prawidłowa reakcja na alerty urządzenia CGM
— prowadzone są regularne kontrolne badania lekarskie z częstotliwością nie mniejszą niż 3 w roku, w regularnych 3–4 miesięcznych odstępach — z zastrzeżeniem punktu 13.

10. U kierowców ubiegających się o wydanie lub posiadających prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E lub pozwolenie na kierowanie tramwajem, wykonujących transport drogowy lub kierujących pojazdem uprzywilejowanym bądź przewożącym wartości pieniężne, a także instruktorów i egzaminatorów prawa jazdy:
— bezwzględnym przeciwwskazaniem do kierowania pojazdami jest:
• jakikolwiek przypadek ciężkiej hipoglikemii w porze czuwania;
• nieświadomość hipoglikemii w porze czuwania, zdefiniowana w załączniku nr 6 do cytowanego wyżej rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2014 r. jako nieodczuwanie patologicznie niskich (< 70 mg/dl, tj. < 3,9 mmol/l) wartości glikemii, będące istotnym powikłaniem częstego występowania epizodów hipoglikemii;
• inne powikłania związane z cukrzycą, wykluczające możliwość kierowania pojazdami.
— warunkiem uzyskania pozytywnej opinii o możliwości kierowania pojazdami jest:
• regularne monitorowanie stężenia glukozy we krwi, przynajmniej cztery razy dziennie dla osób przyjmujących insulinę więcej niż 1 raz dziennie; w pozostałych modelach leczenia jeden raz dziennie oraz w porach dnia związanych z kierowaniem pojazdami
— odnotowywane w sposób umożliwiający ocenę przebiegu cukrzycy
• udokumentowanie kontroli nad przebiegiem choroby przez lekarza prowadzącego leczenie cukrzycy;
• wykazanie przez osobę badaną pełnej świadomości ryzyka hipoglikemii w porze czuwania.

11. Wypełnioną kartę konsultacyjną specjalista diabetolog albo inny lekarz prowadzący leczenie cukrzycy przekazuje za pośrednictwem pacjenta lekarzowi uprawnionemu do badań kierowców. W przypadku negatywnej opinii o możliwości kierowania pojazdami zaleca się przekazanie przez lekarza konsultującego takiej informacji bezpośrednio orzecznikowi, który skierował na konsultację.

12. Podczas konsultacji należy poinformować kierowcę o bezwzględnej konieczności zgłoszenia się do ponownej oceny predyspozycji zdrowotnych do kierowania pojazdami w przypadku wystąpienia w porze czuwania epizodu ciężkiej hipoglikemii, także niezwiązanego z kierowaniem pojazdami.

13. Lekarzem właściwym do przeprowadzenia konsultacji diabetologicznej jest lekarz mający specjalizację w dziedzinie diabetologii lub lekarz posiadający inną specjalizację, prowadzący leczenie cukrzycy u konsultowanego pacjenta.

14. W następujących przypadkach należy wysłać do właściwego terytorialnie wydziału komunikacji lub jednostki samorządu terytorialnego informację o konieczności wykonania u chorego ponownego badania lekarskiego celem zweryfikowania jego predyspozycji zdrowotnych do kierowania pojazdami — na druku odwołującym się do art. 75 ust.1 pkt. 5 Ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2017 r. poz. 978 ze zm.):
— gdy istnieją racjonalne przesłanki, że chory kieruje pojazdem w okresie poniżej 3 miesięcy od ostatniego epizodu ciężkiej hipoglikemii;
— gdy chory nie zgłasza się na wyznaczone kontrolne badania lekarskie (szczególnie w przypadku występowania u niego epizodów ciężkiej hipoglikemii w porze czuwania) oraz gdy nieskuteczne okazały się wszelkie dostępne formy skutecznego powiadomienia chorego o potrzebie kontrolnych badań
— bezwzględnie po każdorazowym incydencie ciężkiej hipoglikemii.

15. Każdy pacjent leczony insuliną, który uzyskał orzeczenie o braku przeciwwskazań diabetologicznych do prowadzenia pojazdów mechanicznych, powinien zostać zobowiązany do kontroli glikemii (glukometr/system skanujący/CGM) każdorazowo przed rozpoczęciem jazdy. Chory nie powinien rozpoczynać jazdy z glikemią poniżej 100 mg/dl, chyba że lekarz diabetolog ustali indywidualnie inny próg glikemii umożliwiający prowadzenie samochodu.
16. W trakcie jazdy kontrola glikemii powinna następować nie rzadziej niż co 2 godziny, w przypadku spadku glikemii poniżej 100 mg/dl należy przerwać jazdę i spożyć odpowiednią porcję węglowodanów.

Priorytetem zdrowego żywienia osób chorych na cukrzycę jest zapobieganie hiper- i hipoglikemii w okresie okołoposiłkowym. Należy ściśle kontrolować skład i ilość spożywanych produktów. Dieta oparta jest na odpowiednim dostosowaniu spożywanych węglowodanów do zażywanej insuliny. Stworzono
w tym celu specjalną jednostkę, tzw. wymiennik węglowodanowy (WW).

1WW = 10g przyswajalnych węglowodanów (bez błonnika pokarmowego)
1 g węglowodanów = 4 kcal
1 WW = 40 kcal z węglowodanów

Kilka godzin po zjedzeniu mięsa, serów czy tłuszczy nasza glikemia wzrasta, nawet jeśli posiłek nie zawierał węglowodanów. Dzieje się tak gdyż białka i tłuszcze również zamieniane są na glukozę, proces ten nazywa się glukoneogenezą. Proces ten jednak trwa dłużej w porównaniu z rozkładem węglowodanów, a tłuszcze dodatkowo go spowalniają, więc wzrost poziomu cukru we krwi zauważamy dopiero po kilku godzinach, zazwyczaj po 2h. Aby uwzględnić ten czynnik w terapii insulinowej, stworzono wymienniki białkowo – tłuszczowe WBT, zwane też jednostkami białkowo-tłuszczowymi JBT.

100kcl pochodzących z tłuszczy i białek = 1WTB
1g białka = 4kcl
1g tłuszczu = 9kcl
1WBT = całkowita ilość kalorii z tłuszczy i białek/100

Aplikacje do liczenia WW  i WBT:

https://www.pompy-medtronic.pl/sites/poland/pompy-medtronic.pl/files/kalkulator_wymiennikov_1.pdf – Kalkulator wymienników Medtronic – aplikacja. Aplikacja umożliwia użytkownikowi sprawdzenie zawartości kalorycznej, ilości wymienników węglowodanowych (WW)
i wymienników białkowo-tłuszczowych (WBT) każdego konkretnego produktu i całej potrawy.

https://vitascale.pl/ – Kalkulator kalorii i wymienników.

https://play.google.com/store/apps/details?id=com.bko.glutrend&hl=en_US – Aplikacja z poradami jak uwzględniać w codziennej terapii cukrzycy strzałki trendu zmian glikemii, wyświetlane na ekranie odbiorników CGM/FGM.

http://www.mojacukrzyca.org/?a=text&id=4644&des=nowa-aplikacja-dla-diabetykow-glu-trend – Aplikacja Glu&Trend (aplikacja docent Szadkowskiej) przeznaczona jest dla pacjentów z cukrzycą korzystających z systemów ciągłego pomiaru glikemii (CGM) lub monitorowania glikemii opartego na metodzie skanowania (FGM – FreeStyle Libre), leczonych metodą intensywnej czynnościowej insulinoterapii (stosujących zarówno pompy insulinowe, jak i wstrzykiwacze – peny).

Talerz diabetyka jest łatwą metodą kontroli porcji, przy jednoczesnym zapewnieniu zbilansowanych posiłków, dostarczających wszystkich niezbędnych składników. Pozwala też kontrolować ilość spożywanych węglowodanów, które mają największy wpływ na wahania glukozy we krwi w cukrzycy.

Zdrowy talerz to 50% warzywa nieskrobiowe (np. pomidor, papryka, brokuł), 25% zboża i skrobia (np. chleb, kasze, ziemniaki, makarony) oraz 25% białko (mięso, wędliny, jaja, ryby).

Pacjent z cukrzycą , który zachorował w dzieciństwie winien stale i systematycznie (wizyty co najmniej co 3 miesiące ) kontynuować specjalistyczną opiekę w poradni diabetologicznej dla dorosłych , celem zminimalizowania ryzyka powikłań choroby.

Okres przechodzenia spod opieki diabetologa pediatry pod opiekę diabetologa internisty jest momentem szczególny w życiu młodego chorego na cukrzycę typu 1. Najważniejszym elementem przekazania pacjenta jest utrzymanie ciągłości opieki lekarskiej , bez powstanwania istotnej przerwy między opuszczeniem poradni pediatrycznej a rozpoczęciem leczenia w poradni internistycznej .

Przechodzenie spod opieki diabetologa pediatry pod opieke diabetologa internisty jest momentem szczególnym w życiu młodego człowieka chorego na cukrzycę typu 1. Aby proces ten przebiegał bez zakłóceń należy przestrzegać następujących zaleceń :

1. Moment przekazania opieki chorym na cukrzycę powinien być ustalany indywidualnie , tak aby proces ten nie zakłócał przebiegu terapii.W zależności od rozwoju emocjonalego pacjenta , jego sytuacji rodzinnej i edukacyjnej oraz innych uwarunkowań optymalny okres przekazania opieki to wiek
16-21 lat .

2. Pacjent powinien być przygotowywany przez lekarza pediatrę do przejścia pod opiekę internistyczną przez co nakmniej rok .

3.  Na ostatniej wizycie diabetologicznej poradni pediatrycznej odbywającej się nie później niż 6 miesięcy prze przekazaniem opieki , pacjent powinien być kierowany na wizytę w diabetologicznej poradni internistycznej w sposób skordynowany , co w szczególności oznacza:

– ustalenie terminu wizyty w poradni internistycznej ( po wcześniejszym porozumieniu z daną poradnią , jej koordynatorem i optymalnie z konkretnym lekarzem
– przekazanie choremu Karty Informacyjnej Opieki Pediatrycznej , która zawiera informacje dotyczące przebiegu leczenia cukrzycy w placówcepediatrycznej
– przesłanie pocztą (tradycyjna lub elektroniczną ) do poradni przejmującej opieke nad chorym informacji dotyczącą trudności w leczeniu danego chorego , jego trudnej sytuacji rodzinnej itp.
– powiadomienie poradni internistycznej o zakończeniu opieki pediatrycznej i przekazaniu chorego pod opieke internistyczną

4. Pacjent powinien zostać objęty opieką internistyczną najpóźniej 6 miesięcy po zakończeniu opieki pediatrycznej

Koordynator transferu w tutejszej poradni (GCZD) – Dołbecka Anna tel. 32/207-17-36

Koordynator tutejszej poradni ustala termin wizyty w nowej wybranej przez pacjenta internistycznej poradni diabetologicznej , w okresie 3 miesięcy.

Dokumenty wymagane do przedłozenia prze chorego w diabetologicznej poradni dla dorosłych , przygotowane w dotychczasowej pediatrycznej poradni diabetologicznej :
– Karta informacyjna diabetologicznej opieki pediatrycznej
– Karta opieki edukatora w cukrzycy
– Skierowanie do poradni diabetologicznej dla dorosłych

*Wyżej opisana procedura dotyczą przejścia pacjentów spod opieki pediatrycznej pod opiekę diabetologiczną dla dorosłych jest przygotowana zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego -PTD na rok 2019

Poniżej znajduje się wykaz rekomendowanych internistycznych poradni diabetologicznych do dalszej opieki naszych pacjentów

http://gczd.katowice.pl/ – Strona Górnośląskiego Centrum Zdrowia Dziecka

http://www.mojacukrzyca.org/ – Wszystko na temat cukrzycy

https://www.freestylelibre.pl/ – Wszystko o systemie Free Style Libre

https://www.pompy-medtronic.pl/ – Wszystko o pompach Medtronica

http://www.przyjaznediabetykom.pl/Pages/Start.aspx – Ogólnopolska Federacja Organizacji Pomocy Dzieciom i Młodzieży Chorym na Cukrzycę – szkolenia placówek oświatowych; informacje o przedszkolach i przyjaznych placówkach, a także poradniki i materiały edukacyjne

http://pijewodezkranu.org/

https://www.pompy-medtronic.pl/sites/poland/pompy-medtronic.pl/files/kalkulator_wymiennikov_1.pdf – Kalkulator wymienników Medtronic – aplikacja. Aplikacja umożliwia użytkownikowi sprawdzenie zawartości kalorycznej, ilości wymienników węglowodanowych (WW) i wymienników białkowo-tłuszczowych (WBT) każdego konkretnego produktu i całej potrawy

https://vitascale.pl/ – Kalkulator kalorii i wymienników

https://play.google.com/store/apps/details?id=com.bko.glutrend&hl=en_US – Aplikacja z poradami jak uwzględniać w codziennej terapii cukrzycy strzałki trendu zmian glikemii, wyświetlane na ekranie odbiorników CGM/FGM

http://www.mojacukrzyca.org/?a=text&id=4644&des=nowa-aplikacja-dla-diabetykow-glu-trend – Aplikacja Glu&Trend (aplikacja docent Szadkowskiej) przeznaczona jest dla pacjentów z cukrzycą korzystających z systemów ciągłego pomiaru glikemii (CGM) lub monitorowania glikemii opartego na metodzie skanowania (FGM – FreeStyle Libre), leczonych metodą intensywnej czynnościowej insulinoterapii (stosujących zarówno pompy insulinowe, jak i wstrzykiwacze – peny).