WYBIERZ DZIAŁ TEMATYCZNY
Zasady postępowania podczas infekcji przebiegającej z gorączką i hiperglikemią lub podczas miesiączki
Wiele stanów takich jak miesiączka czy infekcja przebiegających z wysoką gorączką podnosi poziom glikemii we krwi. Należy zatem zintensyfikować leczenie insuliną, kontrolę stężenia glukozy we krwi oraz spożywanych węglowodanów.
Użytkując Osobistą Pompę Insulinową pierwszym krokiem podczas infekcji przebiegającej z gorączką i hiperglikemią jest przestawienie bazy podstawowej na bazę chorobową tzw. bazę B (baza B- całodobowo większa od bazy standardowej S o co najmniej 20%), wcześniej ustaloną przez lekarza. Czasami konieczne jest również dodatkowe włączenie bazy tymczasowej na 200%.
Należy również pamiętać o monitorowaniu glikemii za pomocą glukometru co 3-4 godziny bądź systemem CGM/FGM (częściej w sytuacji gdy poziom glikemii znacznie się waha lub szybko zmienia) oraz stężenia ketonów we krwi 1-2 razy dziennie.
Bolusa posiłkowego podaj od 50 do 100 % większego niż proponuje kalkulator bolusa. Jeżeli 2-3 godziny po posiłku wystąpi hiperglikemia, skoryguj ją, a na następny posiłek podaj bolusa zwiększonego jak poprzednio (niż podałbyś na posiłek, gdybyś nie był chory).
Konieczna jest również odpowiednia podaż płynów doustnych, gdyż gorączka i hiperglikemia mogą spowodować ich utratę i doprowadzić do odwodnienia.
W wypadku wymiotów, braku możliwości odpowiedniej podaży płynów, gorączki nieustępującej po leczeniu, utrzymującej się hiperglikemii i ketonemii, wystąpieniu innych objawów niepokojących należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem celem ustalenia dalszego postępowania.
Po ustapieniu objawów chorobowych należy zwrócić szczególną uwagę na poziom glikemii, gdyż może być on niższy (nawet niedocukrzenie). Należy wtedy wrócić do stosowanej bazy przed chorobą ( baza podstawowa) oraz stopniowo obniżać wskaźniki insulinowe na posiłek.
Przy braku bazy chorobowej należy skontaktować się z ośrodkiem prowadzącym celem jej szybkiego ustalenia.
Jeżeli aceton w moczu >= 3 plusy +++ pilnie zgłosić się do SOR.
Kwasicą ketonową nazywany stan, w którym z powodu braku insuliny dochodzi do podwyższenia stężenia glukozy we krwi powyżej 250 mg/dl, obniżenia pH krwi, pojawienia się ketonów we krwi, acetonu oraz glukozy w moczu. Często towarzyszą temu objawy takie jak ból głowy, nudności, wymioty, ból brzucha – mogące sugerować zatrucie czy infekcję przewodu pokarmowego. W ciężkim stanie może dochodzić do osłabienia, senności, zaburzeń świadomości, które wymagają niezwłocznej pomocy medycznej.
Przyczyny braku insuliny w organizmie:
– świeże rozpoznanie cukrzycy
– brak podaży insuliny – pominięcie wielu dawek
– infekcje przebiegające z wymiotami i gorączką
– w wypadku korzystania z pompy insulinowej brak podaży insuliny przez urządzenie (np. awaria pompy, zagięte wkłucie).
W sytuacji gdy obserwujemy u dziecka wysoki poziom glikemii >250 mg/dl, utrzymujący się powyżej 2 godzin, należy przeprowadzić test na obecność ketonów. Ciała ketonowe najlepiej oznaczyć we krwi, można również dokonać oznaczenia w moczu przy użyciu pasków.
Test na obecność w moczu ciała ketonowego – acetooctanu
Test przeprowadza się za pomocą pasków testowych, które należy zanurzyć w świeżej próbce moczu. Po około 15 sekundach od zwilżenia paska moczem należy ocenić zawartość ciał ketonowych, porównując kolor otrzymany na pasku ze skalą barwną umieszczoną na opakowaniu.
W zależności od uzyskanego koloru paska testowego, możemy uzyskań następujące wyniki stężenia ketonów:
Negatywny: stężenie ketonów 0 mmol/L
Ilości śladowe +/- stężenie ketonów 0,5 mmol/L
Niewielkie + stężenie ketonów 1,5 mmol/L
Średnie ++ stężenie ketonów 4 mmol/L
Wysokie +++ stężenie ketonów 8 mmol/L
Bardzo wysokie ++++ stężenie ketonów 16 mmol/L
ZALECENIA PTD ORAZ POLSKIEGO TOWARZYSTWA MEDYCYNY SPORTOWEJ DOTYCZĄCE UZYSKANIA ZGODY NA UPRAWIANIE SPORTU PRZEZ PACJENTÓW Z CUKRZYCĄ TYPU I (Aktualizacja: Zalecenia PTD 2020)
Chorzy na cukrzycę typu 1 po uzyskaniu pozytywnej opinii od diabetologa mogą zostać zakwalifikowani przez specjalistę medycyny sportowej do uprawiania dowolnej dyscypliny sportu. Jednym z warunków uzyskania kwalifikacji do uprawiania sportu jest leczenie za pomocą intensywnej czynnościowej insulinoterapii i rozumienie jej zasad. Leczenie może być realizowane za pomocą osobistej pompy insulinowej lub wstrzykiwaczy typu pen. Metodą preferowaną dla sportowców z cukrzycą jest leczenie z zastosowaniem pompy insulinowej, która umożliwia bardziej fizjologiczne podawanie insuliny. Obowiązkiem sportowca z cukrzycą jest systematyczna kontrola glikemii za pomocą glukometru, minimum 6 razy na dobę, z dodatkowymi pomiarami podczas treningów i zawodów sportowych. Zaleca się stosowanie systemów ciągłego monitorowania glikemii w czasie rzeczywistym (CGM, continuous glucose monitoring) lub monitorowania glikemii opartego na metodzie skanowania (FGM, flash glucose monitoring), które dodatkowo wspierają leczenie i zwiększają bezpieczeństwo sportowca.
NAJWAŻNIEJSZE:
Cukrzyca typu 1 nie powinna stanowić przeciwwskazania do uczestniczenia w zajęciach wychowania fizycznego na każdym poziomie edukacji oraz w sporcie szkolnym (szkolne związki sportowe, uczniowskie związki sportowe, zawody szkolne itd.).
Optymalne glikemie przy rozpoczęciu i w trakcie uprawiania sportu mieszczą się w przedziale: dla wysiłku tlenowego 126–180 mg/dl (7–10 mmol/l), dla wysiłku beztlenowego 90–180 mg/dl (5–10 mmol/l).
PRZECIWSKAZANIA DO UPRAWIANIA SPORTU PRZEZ DZIECI I OSOBY DOROSŁE Z CUKRZYCĄ TYPU 1, WYMAGAJĄCYCH ORZECZENIA SPECJALISTY MEDYCYNY SPORTOWEJ
1. HbA1c — średnia z ostatnich 12 miesięcy > 8,5% lub aktualny wynik ≥ 9%.
2. Więcej niż 1 epizod kwasicy ketonowej w ostatnich 12 miesiącach.
3. Więcej niż 1 epizod ciężkiej hipoglikemii w ostatnich 12 miesiącach.
4. Samokontrola glikemii: liczba pomiarów < 6 pomiarów na dobę za pomocą glukometru u sportowców niekorzystających z CGM, względnie FGM.
5. Wizyty w poradni diabetologicznej: u dzieci < 4/ /rok, u dorosłych < 2/rok.
6. Nieświadomość hipoglikemii w czasie czuwania — przeciwwskazanie względne, może być uchylone w zależności od dyscypliny sportowej oraz korzystania z CGM lub FGM.
7. Przewlekłe powikłania cukrzycy w zależności od stadium zaawansowania i dyscypliny sportowej:
– retinopatia proliferacyjna do momentu zakończenia laseroterapii — bezwzględne przeciwwskazanie do wszystkich aktywności sportowych;
– neuropatia autonomiczna jawna klinicznie — przeciwwskazanie do wysiłków fizycznych o dużej intensywności;
– powikłania makronaczyniowe — kwalifikacja po przeprowadzeniu diagnostyki kardiologicznej obejmującej badanie echokardiograficzne, próbę wysiłkową, 24-godzinny zapis EKG metodą Holtera;
– białkomocz znamienny > 0,3–0,5 g/dobę (A3) — przeciwwskazanie względne, konieczna obserwacja — kontrola białkomoczu co 3–6 miesięcy, systematyczna kontrola ciśnienia tętniczego i funkcji nerek*; — białkomocz > 0,5 g/dobę — czasowa dyskwalifikacja do uprawiania sportu; — eGFR 45–60 ml/min/1,73 m2 (G3a) — kontrola kreatyniny i eGFR co najmniej co 3 miesiące; — eGFR 30–45 ml/min/1,73 m2 (G3b) — względne przeciwwskazanie do uprawiania sportu wyczynowego, czasowe wykluczenie, kontrola kreatyniny i eGFR co 4–6 tygodni; — eGFR < 30 ml/min/1,73 m2 (G4) — bezwzględny zakaz uprawiania sportu. *obliczenie eGFR wg wzoru Schwartza do 15. roku życia, według wzoru CKD-EPI od 16. roku życia.
BADANIA,KTÓRE NALEŻY WYKONAĆ PODCZAS KWALIFIKACJI SPORTOWCA Z CUKRZYCĄ TYPU I -KWALIFIKACJA WSTĘPNA
Aktualne badania zgodne z Zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
– Wartości HbA1c z ostatnich 3 miesięcy
– raport z glukometru i/lub CGM/FGM oraz z pompy insulinowej
Dyscypliny sportowe wysokiego ryzyka:
Uprawianie dyscyplin sportowych, w których hipoglikemia stanowi szczególnie wysokie zagrożenie dla bezpieczeństwa pacjenta i otoczenia, nie jest zalecane dla chorych na cukrzycę typu 1. Dopuszcza się ich uprawianie przy spełnieniu warunków:
— pacjent bardzo dobrze wyedukowany i osiągający cele leczenia;
— pomiar glikemii do 15 minut przed rozpoczęciem aktywności i jej wartość ≥ 120 mg/dl (6,7 mmol/l), kontrola glikemii za pomocą glukometru co 60 minut lub rzadziej w przypadku stosowania CGM lub względnie FGM.
Przy uprawianiu dyscyplin sportowych wysokiego ryzyka zalecane jest stosowanie CGM.
Przeciwskazania do uczestniczenia w treningu i zawodach sportowych:
1. Ciężka hipoglikemia w ciągu ostatnich 24 godz.
2. Hiperglikemia powyżej 250 mg/dl (13,9 mmol/l) z towarzyszącą ketonemią/ketonurią wynikającymi z niedoboru insuliny, a nie niedoboru węglowodanów.
3. Ketonemia ≥ 1,5 mmol/l stanowi przeciwwskazanie bezwzględne do rozpoczęcia i kontynuacji wysiłku fizycznego.
4. Hiperglikemia > 300 mg/dl (16,7 mmol/l) utrzymująca się ponad 2 godziny.
5. Każde ostre zdarzenie wymagające pomocy lekarskiej, na przykład zaburzenie widzenia, ból w klatce piersiowej, zasłabnięcie, ostra infekcja i tym podobne.
Dzieci przewlekle chore i niepełnosprawne mają zagwarantowane prawo realizować obowiązek szkolny w ogólnodostępnych szkołach i przedszkolach.
Dzieci te mają indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, a ich nauka powinna być prowadzona zgodnie z tymi potrzebami.
1. Dyrektor placówki odpowiada za zabezpieczenie dziecka z cukrzycą
2. Dyrektor szkoły zapewnia pracownikom szkoły szkolenia lub inne formy zdobycia wiedzy na temat sposobu postępowania z dzieckiem z cukrzycą!
Cukrzyca nie jest wskazaniem do indywidualnego toku nauczania i zwolnienia z 0020jakichkolwiek zajęć (np. wychowanie fizyczne, „zielona szkoła”).
Opiekunie prawny przekaż dyrektorowi przedszkola lub szkoły informacje:
– na jaką chorobę dziecko choruje,
– o lekach przyjmowanych przez dziecko, diecie i potrzebach psychofizycznych (pisemne zaświadczenie otrzymasz w Oddziale lub Poradni tutejszego szpitala odnośnik:zaświadczenie o potrzebach psychofizycznych ucznia chorującego na cukrzycę typu 1 (PDF) w zakładce Poradnia/Oddział Diabetologii – druki do pobrania)
– przekaż do szkoły glukozę oraz GlukaGen hypokit wraz z pisemną zgodą na podanie go dziecku w razie konieczności.
Jeśli w szkole akurat nie ma pielęgniarki, a trzeba podać dziecku leki lub sprawdzić jego stan zdrowia, wówczas te czynności mogą wykonać:
– samo dziecko (pod opieką wyznaczonego nauczyciela),
– opiekun w szkole wyznaczony przez dyrektora placówki
– nauczyciel
Dyrektor placówki zawsze zapewnia podanie leków dziecku.
UWAGA!
Podawanie leków (insuliny) lub wykonywanie innych czynności podczas pobytu ucznia w szkole przez pracowników szkoły odbywa się wyłącznie za pisemną zgodą wybranego pracownika oraz pisemnym upoważnieniem przez rodziców albo pełnoletniego ucznia.
Pracownicy szkoły otrzymują od rodziców instrukcję indywidualnego postępowania z dzieckiem.
Przykład upoważnienia/zgody:
UPOWAŻNIENIE/ZGODA RODZICÓW DO PODAWANIA LEKÓW DZIECKU Z CUKRZYCĄ
Ja, niżej podpisany ……………………………………………………………………………………
(imię, nazwisko rodzica/opiekuna prawnego)
upoważniam …………………………………………………………………………………..
(imię, nazwisko pracownika szkoły)
do podawania mojemu dziecku ………………………………………………………………….
(imię, nazwisko dziecka)
w czasie pobytu w szkole leku …………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
(nazwa leku, dawka, częstotliwość podawania/godzina, okres leczenia)
Do upoważnienia dołączam aktualne zaświadczenie lekarskie o konieczności podawania leku dziecku, w czasie przebywania w placówce.
……………………………………………………….
(imię, nazwisko rodzica/opiekuna prawnego)
ZGODA NAUCZYCIELA /PRACOWNIKA SZKOŁY NA PODAWANIE LEKÓW DZIECKU Z CUKRZYCĄ
Ja, niżej podpisana ………………………………………………………………………………………………………
(imię, nazwisko pracownika szkoły)
wyrażam zgodę na podawanie dziecku …………………………………………………………………………..
(imię, nazwisko dziecka)
w czasie pobytu w szkole leku ………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
(dawka, nazwa leku, częstotliwość podawania/godzina, okres leczenia)
Oświadczam, że zostałam poinstruowana o sposobie podania leku (wykonania czynności medycznej).
Oświadczam, że nie ponoszę odpowiedzialności za jakiekolwiek ujemne skutki wynikłe po podaniu insuliny u dziecka oraz nie ponoszę odpowiedzialności za przebieg procesu leczenia i jego efekty.
……………………………………………………….
(imię, nazwisko pracownika szkoły)
Zapraszamy również na strony inne strony internetowe, np.
www.przyjaznediabetykom.pl , mojacukrzyca.pl, mojacukrzyca.org ,
na których można między innymi:
– zamówić bezpłatne szkolenie dla szkoły/przedszkola
– znaleźć informację o przeszkolonych i przyjaznych placówkach
– pobrać poradniki i materiały edukacyjne
– pobrać wzór umowy między rodzicem a nauczycielem
(dostęp 04.05.2020: http://www.mojacukrzyca.org/?a=text&id=4042&des=dziecko-z-cukrzyca-w-szkole-i-przedszkolu-zbior-poradnikow)
