Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka im. św. Jana Pawła II w Katowicach - Prawo jazdy

I. Badania kierowców.

1. Postępowanie orzecznicze wobec kierowców z cukrzycą reguluje załącznik nr 8 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 grudnia 2022 w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców (Dz. U. z 2022 r. poz. 2503) pt. „Szczegółowe warunki badania lekarskiego w zakresie cukrzycy”.
2. Na podstawie przeprowadzonego badania le- karskiego, wyników badań dodatkowych oraz wniosków z konsultacji uprawniony do badań kierowców lekarz ocenia ryzyko dla bezpieczeństwa ruchu drogowego, uwzględniając je w orzeczeniu lekarskim.
3. Zgodnie z pkt 4.1, 6.a i 8 ww. załącznika do rozporządzenia istnieje obowiązek uzyskania opinii specjalisty w dziedzinie diabetologii albo innego lekarza prowadzącego leczenie cukrzycy, w tym o braku innych przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami związanych z cukrzycą; dotyczy to osób:
   • ubiegających się o lub posiadających prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E lub pozwolenie na kierowanie tramwajem,
   • wykonujących przewóz drogowy w rozumieniu przepisów ustawy o transporcie drogowym,
   • kierujących pojazdem uprzywilejowanym bądź przewożącym wartości pieniężne,
   • instruktorów i egzaminatorów prawa jazdy,
   • ubiegających się o lub posiadających prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T – w przypadku stwierdzenia nawracającej ciężkiej hipoglikemii.
4. Lekarz uprawniony do badań kierowców może zlecić również konsultację diabetologiczną w przypadku wątpliwości diagnostyczno-orzecz
5. Konsultacja diabetologiczna do badań kierowców, aby mogła być uwzględniona przez lekarza orzecznika, musi zakończyć się wydaniem opinii w formie karty konsultacyjnej diabetologicznej, według wzoru określonego w załączniku nr 8 do cytowanego wyżej rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 grudnia 2022
6. Lekarz diabetolog albo inny lekarz prowadzący leczenie cukrzycy, wypełniając kartę konsultacyjną, powinien ocenić zdolność osoby z cukrzycą do kierowania pojazdem, co w konsekwencji może mieć następujący wpływ na ostateczną decyzję orzeczniczą wydawaną przez lekarza uprawnionego do badań kierowców:
   • brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami silnikowymi:

• • • bez ograniczeń czasowych wynikających z przeprowadzonej diagnostyki zaburzeń gospodarki węglowodanowej,
    • ze wskazaniem ograniczeń czasowych wynikających ze stwierdzonych zaburzeń go- spodarki węglowodanowej (odpowiadają- ce niskiemu lub zwiększonemu ryzyku dla bezpieczeństwa ruchu drogowego);

• • przeciwwskazania zdrowotne do kierowania po- jazdami silnikowymi wynikające ze stwierdzonych zaburzeń gospodarki węglowodanowej:
    • względne – ze wskazaniem kolejnego terminu, po którym pacjent ponownie będzie mógł przystąpić do kwalifikacji lekarskiej (odpowiadające wysokiemu ryzyku dla bezpieczeństwa ruchu drogowego z możliwością ponownego badania kwalifikującego),
    • bezwzględne przeciwwskazania zdrowotne do kierowania pojazdami silnikowymi (odpowiadające wysokiemu ryzyku dla bezpieczeństwa ruchu drogowego bez za- znaczenia terminu ponownego badania kwalifikującego).

7. U kierowców ubiegających się o wydanie lub po- siadających prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T:
   • bezwzględnym przeciwwskazaniem do kierowania pojazdami jest niewystarczająca świadomość hipoglikemii, oznaczająca nieodczuwanie patologicznie niskich wartości glikemii i brak reakcji na nie lub brak reakcji na alerty przekazywane przez urządzenie zewnętrzne do ciągłego monitorowania stężenia glukozy (CGM), co w konsekwencji może prowadzić do ciężkiej hipoglikemii i zaburzeń świadomości,
   • względnym przeciwwskazaniem zdrowotnym jest nawracająca ciężka hipoglikemia (tj. co najmniej dwa przypadki ciężkiej hipoglikemii w okresie ostatnich 12 miesięcy).

8. U osób z cukrzycą stosujących CGM lekarz uprawniony do badań kierowców może orzec brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T pod warunkiem uzyskania opinii diabetologicznej wskazującej na:
   • stałe stosowanie CGM w samokontroli cukrzycy,
   • co najmniej dostateczną wiedzę pacjenta do- tyczącą samokontroli cukrzycy, w tym interpretacji odczytów CGM,
   • prawidłową reakcję na alerty urządzenia CGM,
   • regularną opiekę diabetologiczną (minimum 2 wizyty w opiece diabetologicznej w roku, w regularnych odstępach co 6 miesięcy).
9. W przypadku stwierdzenia nawracającej ciężkiej hipoglikemii u osób ubiegających się o wy- danie lub posiadających prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T lekarz uprawniony do badań kierowców możne orzec brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami pod warunkiem uzyskania opinii diabetologicznej wskazującej, że:
   • od ostatniego incydentu ciężkiej hipoglikemii w porze czuwania minęły co najmniej 3 miesiące,
   • cukrzyca przebiega w stopniu zapewniającym zachowanie bezpieczeństwa ruchu drogowego,
   • stale stosowany jest CGM w samokontroli cukrzycy, w tym obowiązkowo stosowany jest CGM w czasie prowadzenia pojazdu,
   • wiedza pacjenta dotycząca samokontroli cukrzycy, w tym interpretacji odczytów CGM, jest co najmniej dostateczna,
   • stwierdza się prawidłową reakcję na alerty urządzenia CGM,
   • prowadzone są regularne kontrolne badania lekarskie z częstością nie mniejszą niż 2 w roku, w regularnych 6-miesięcznych odstępach – z zastrzeżeniem punktu 14.
10. U kierowców ubiegających się o wydanie lub po- siadających prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E albo pozwolenie na kierowanie tramwajem, wykonujących transport drogowy lub kierujących pojazdem uprzywilejowanym bądź przewożącym wartości pieniężne, a także instruktorów i egzaminatorów prawa jazdy bezwzględnym przeciwwskazaniem do kierowania pojazdami jest:
    • jakikolwiek przypadek ciężkiej hipoglikemii w porze czuwania,
    • nieświadomość hipoglikemii w porze czuwania, zdefiniowana w załączniku nr 8 do cytowanego wyżej rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 grudnia 2022 r. jako nieodczuwanie patologicznie niskich wartości glikemii, będące istotnym powikłaniem częstego występowania epizodów hipoglikemii,
    • inne powikłania związane z cukrzycą wykluczające możliwość kierowania pojazdami

Warunkiem uzyskania pozytywnej opinii o możliwości kierowania pojazdami jest:

• • • regularne monitorowanie stężenia glukozy we krwi, przynajmniej cztery razy dziennie dla osób przyjmujących insulinę więcej niż raz dziennie; w pozostałych modelach leczenia jeden raz dziennie oraz w porach dnia związanych z kierowaniem pojazdami – odnotowywane w sposób umożliwiający ocenę przebiegu cukrzycy,
    • udokumentowanie kontroli nad przebiegiem cukrzycy przez lekarza prowadzącego leczenie cukrzycy,
    • wykazanie przez osobę badaną pełnej świadomości ryzyka hipoglikemii w porze czuwania.

11. Wypełnioną kartę konsultacyjną specjalista diabetolog (albo inny lekarz prowadzący leczenie cukrzycy) przekazuje za pośrednictwem pacjenta lekarzowi uprawnionemu do badań kierowców. W przypadku negatywnej opinii o możliwości kierowania pojazdami zaleca się przekazanie przez lekarza konsultującego takiej informacji bezpośrednio orzecznikowi, który skierował na konsultację.
12. Podczas konsultacji należy poinformować kierowcę o bezwzględnej konieczności zgłoszenia się do ponownej oceny predyspozycji zdrowotnych do kierowania pojazdami w przypadku wystąpienia w porze czuwania epizodu ciężkiej hipoglikemii, także niezwiązanego z kierowaniem
13. Lekarzem właściwym do przeprowadzenia konsultacji diabetologicznej jest lekarz mający specjalizację w dziedzinie diabetologii lub le- karz posiadający inną specjalizację prowadzący leczenie cukrzycy u konsultowanego
14. W następujących przypadkach należy rozważyć przesłanie informacji do właściwego terytorialnie wydziału komunikacji lub jednostki samo- rządu terytorialnego o konieczności wykonania u chorego ponownego badania lekarskiego celem zweryfikowania jego predyspozycji zdrowotnych do kierowania pojazdami – na druku odwołującym się do art. 75 ust. 1 pkt. 5 Ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2024 r. poz. 1210, strona 147):
    • gdy istnieją racjonalne przesłanki, że pacjent kieruje pojazdem w okresie krótszym niż 3 miesiące od ostatniego epizodu ciężkiej hipoglikemii,
    • gdy osoba z cukrzycą deklarująca stałe stosowa- nie CGM nie zgłasza się na wyznaczone kontrolne badania lekarskie (szczególnie w przypadku występowania u niej epizodów ciężkiej hipoglikemii w porze czuwania) oraz gdy nieskuteczne okazały się wszelkie dostępne formy powiadomienia pacjenta o potrzebie kontrolnych badań,
    • po każdorazowym incydencie ciężkiej hipogli

15. Każdy pacjent leczony insuliną, który uzyskał orzeczenie o braku przeciwwskazań diabetologicznych do prowadzenia pojazdów mechanicznych, powinien zostać zobowiązany do kontroli glikemii (glukometr/CGM) każdorazowo przed rozpoczęciem Osoba z cukrzycą nie powinna rozpoczynać jazdy z glikemią

< 100 mg/dl (5,6 mmol/l), chyba że lekarz diabetolog ustali indywidualnie inny próg glikemii umożliwiający prowadzenie samochodu.

16. W trakcie jazdy kontrola glikemii powinna na- stępować nie rzadziej niż co 2 godziny, w przypadku spadku glikemii < 100 mg/dl należy przerwać jazdę i spożyć odpowiednią porcję węglowodanów. Kierowanie pojazdem można kontynuować dopiero po uzyskaniu normalizacji stężenia glukozy i odwróceniu trendu spadkowego. W przypadkach wyższego ryzy- ka hipoglikemii (w ocenie lekarza diabetologa albo innego lekarza prowadzącego leczenie cukrzycy) należy wskazać konieczność stosowania podczas jazdy systemu CGM.

II Badania pracowników.

1. Postępowanie orzecznicze wobec pracowników i osób podejmujących pracę reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 maja 1996 w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 607).
2. Lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne pracowników może poszerzyć jego zakres o konsultację diabetologiczną oraz dodatkowe badania, jeżeli stwierdzi, że jest to niezbędne dla prawidłowej oceny stanu zdrowia osoby przyjmowanej do pracy lub pracownika.
3. Konsultacja diabetologiczna dla potrzeb badań profilaktycznych, aby stanowiła wartościową opinię pozwalającą na wydanie obiektywnej decyzji wynikającej z indywidualnej oceny pacjenta, powinna zawierać informacje kluczowe dla oceny predyspozycji zdrowotnych do pracy w określonych warunkach i wymaganiach zawo W tym celu zaleca się stosowanie karty konsultacyjnej diabetologicznej według wzoru.

Na podstawie badania lekarskiego, otrzymanych wyników badań dodatkowych oraz wniosków z konsultacji uprawniony do badań profilaktycznych pracowników lekarz wydaje orzeczenie lekarskie o braku lub istnieniu przeciwwskazań lekarskich do wykonywania lub podjęcia pracy na określonym stanowisku.

4. Bezwzględne przeciwwskazania do pracy na stanowiskach związanych z wyższymi wymaganiami zdrowotnymi stanowią:
   • nawracająca, ciężka hipoglikemia lub nawet je- den niewyjaśniony medycznie incydent ciężkiej hipoglikemii w przeszłości w porze czuwania (spadek stężenia glukozy we krwi prowadzący do zaburzeń świadomości i konieczności udzie- lenia fachowej pomocy medycznej),
   • nieświadomość hipoglikemii w porze czuwania nierokująca poprawy, wynikająca z przewlekłych powikłań cukrzycy w postaci neuropatii autonomicznej, która upośledza zdolność odczuwania  narastającego  niedocukrzenia i w efekcie braku reagowania przez osobę z cu- krzycą na spadek glikemii,
   • zaawansowane powikłania ze strony narządu wzroku, najczęściej w postaci retinopatii cukrzycowej lub zaćmy z upośledzeniem widzenia,
   • inne zaawansowane przewlekłe powikłania cukrzycy,
   • opinia lekarza diabetologa lub lekarza posiadającego inną specjalizację, prowadzącego leczenie cukrzycy u konsultowanego pacjenta, stwierdzająca wysokie ryzyko hipoglikemii, nieodczuwanie objawów prodromalnych nie- docukrzenia w porze czuwania.

5. Względne przeciwwskazania zdrowotne do prac wymagających wyższych wymagań zdrowotnych lekarz uprawniony do badań profilaktycznych pracowników może orzec w przypadku stanów rokujących poprawę:
   • braku wyrównania metabolicznego choroby (HbA_1c ≥ 8%),
   • braku samokontroli glikemii lub niskiej umiejętności jej kontrolowania,
   • niedostatecznej wiedzy pacjenta dotyczącej cukrzycy, hipoglikemii oraz sposobów jej zapobiegania,
   • niestosowania się do zaleceń

W takich przypadkach kolejne badanie powinno się odbyć w ciągu 1–3 miesięcy.